In het kader van het landelijke onderzoek naar de aanpak van Piping is een onderzoeksproject uitgevoerd naar de toepassing van het Dijk Monitoring en Conditioneringsysteem (DMC systeem). Het systeem is een drainageconstructie welke wordt ingezet om de stabiliteit van de dijk te verhogen.

Het systeem is geïnstalleerd in de IJsseldijk, nabij Veessen. BZ leidde het onderzoeksproject, dat een samenwerking is tussen Waterschap Vallei en Veluwe, VolkerWessels Telecom, Landustrie Sneek en Stichting FloodControl IJkdijk. Het onderzoek is anno 2017 nog in volle gang. BZ zorgt onder andere voor de borging van de scope van het onderzoek en voor de afstemming met de waterbeheerder.

Binnen het integraal projectmanagement vervullen we vaak de rol van omgevingsmanager. Waterschap Hollandse Delta heeft een jaarlijkse baggeropgave van circa 500 kilometer watergangen.

Om het proces vanuit operationeel, tactisch en strategisch oogpunt te verbeteren is een project (volgens IPM-model) gebouwd rond het baggerwerk. De rol van BZ was het definiëren, het organiseren en het uitvoeren van omgevingsmanagement. De te nemen stappen in het omgevingsmanagement zijn in kaart gebracht en vertaald naar bruikbare producten en procedures. Intussen werd het werk uitgevoerd en is in 15 verschillende deelprojecten (voor het eerst in de waterschapsgeschiedenis) in totaal 650 kilometer watergang gebaggerd. Klik hier voor een impressie.

BZ begeleidde in opdracht van Deltares het onderzoeksproject ‘Meten aan Zettingsvloeiing’ in de Westerschelde. Bij een zettingsvloeiing vervloeit een grote hoeveelheid zand uit de vooroever van dijken. Tijdens de grootschalige proef zijn met behulp van intensief baggerwerk meerdere zettingsvloeiingen gecreëerd en live vastgelegd via monitoringssystemen, met als uiteindelijke doel om de conditie van waterkeringen beter te kunnen voorspellen. In het multidisciplinaire projecten werkten wetenschappers, bedrijfsleven, Rijkswaterstaat, waterschappen, het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en het ministerie van Economische Zaken samen. BZ was verantwoordelijk voor de operationele aansturing in het onderzoek en faciliteerde een constructieve samenwerking tussen de partijen en de juiste kennisontwikkeling.

Stichting IJkdijk is een samenwerkingsverband van kennisinstellingen, overheden en bedrijven, gericht op de ontwikkeling van dijkmonitoring. BZ heeft de directie gevoerd over het samenwerkingsverband in de periode 2008 – 2016. Daarin zijn een tweetal onderzoeksprogramma’s opgezet om grootschalige praktijkproeven uit te voeren op dijken.

Doel van deze programma’s was door het intensief monitoren meer inzicht te krijgen in het gedrag van waterkeringen. De rol van BZ was gericht op een goede samenwerking tussen de partijen met oog voor verschillende belangen, het verkrijgen van cofinanciering, programmamanagement en onderhouden van een bestuurlijk netwerk van stakeholders.

In opdracht van STOWA voert BZ onder de vlag vanSt. IJkdijk een verkennend onderzoek uit naar derealisatie van een Dijk Data ServiceCentrum. We werken daarbij samen met TNO, Deltares en NOM, en binnenhet Flood Control 2015 consortium met IBM en Fugro.

Het Dijk Data Servicecentrum (DDSC) is de laatste stap in de ontwikkeling van de innovatieve toepassing: dijkmonitoring met sensoren. In de afgelopen drie jaar hebben onder andere de partners van Stichting IJkdijk, sensorleveranciers en BZ samengewerkt aan de validering van sensortechnieken in dijken. In de eerste fase zijn er experimenten uitgevoerd onder gecontroleerde omstandigheden op een daarvoor geschikt gemaakte locatie in het Groningse Bellingwolde. Inmiddels vinden er ook testen plaats met sensoren in bestaande dijken: de ‘Livedijken’. Deze koppeling met de praktijk is de voorlaatste fase. Het DDSC verzamelt de data van de sensoren en is het sluitstuk in de ontwikkeling van een monitoringssysteem van dijken door middel van sensoren.

Opslaan, verwerken en analyseren

Met de realisatie van het DDSC wordt het mogelijk om data van bestaande dijken op te slaan, te verwerken en te analyseren. Nederlandse, maar in de toekomst ook buitenlandse dijken kunnen op deze manier nauwlettend in de gaten gehouden worden. Het DDSC voorziet in een groeiende behoefte om datastromen afkomstig van dijken effectief te beheersen. Met actuele en historische data voorhanden zijn dijkbeheerders beter in staat om beslissingen te nemen.

Afstemmen met beheerder

De ontwikkeling van een effectief DDSC moet worden afgestemd op de gebruikers, de dijkbeheerder. Het verkennende onderzoek van BZ richt zich vooral op de wensen en behoeften van de beheerpraktijk. Hiervoor onderhouden we nauw contact met de beheerders.

Rijkswaterstaat en Stowa hebben besloten dat er een vervolg komt op het programma Verbetering Inspecties Waterkeringen, VIW¨C2. Hierbij is de insteek om met de resultaten van VIW-1 in concrete projecten aan de slag te gaan, om inspecties van waterkeringen in de dagelijkse beheerpraktijk te verbeteren. Hiertoe staan Pilots centraal. Deze pilots kunnen zich richten op de organisatorische en procesmatige inpassing van inspecties van waterkeringen, maar ook op te gebruiken technieken en hulpmiddelen. De inhoud en oriëntatie van de pilots willen Rijkswaterstaat en STOWA in nauw overleg met de waterkeringbeheerders opstellen. Daarom is een rondgang langs alle waterkeringbeheerders van Nederland (waterschappen én Rijkswaterstaat gemaakt.

BZ Innovatiemanagement participeert namens Rijkswaterstaat Waterdienst en STOWA in dit project vanuit haar kennis en ervaring met inspectietechnieken voor waterkeringen.

Samen met Deltares heeft BZ een onderzoek uitgevoerd naar de toepassing van monitoringssysteem om afgekeurde dijken in de gaten te houden. Sensoren moeten ervoor zorgen dat de veiligheid gewaarborgd blijf totdat er verbeteringen aan de dijken plaats kunnen vinden.

Waterschap Noorderzijlvest moet de komende jaren verbeteringen en versterkingen aanbrengen aan haar dijken. Circa een derde van de dijken in het waterschapsgebied voldoet niet meer aan de gestelde eisen. Om de dijk weer te laten voldoen moeten er maatregelen genomen worden. Hier gaat een traject aan vooraf van planvorming, vergunningen en kostenoverwegingen. En dit traject neemt een aantal jaren in beslag.

Sensoren voor extra veiligheid

Waterschap Noorderzijlvest is dus op zoek naar een tussenoplossing. De mogelijkheid bestaat om in de tussenliggende periode de dijk in gaten te houden met sensoren. Daarom heeft BZ Innovatiemanagement voor Noorderzijlvest een verkennend onderzoek uitgevoerd naar de toepassing van sensoren in dijkmonitoring. Samen met Deltares voerden we analyses uit en bepaalden we een strategie. Met het onderzoek heeft Noorderzijlvest een mogelijke oplossing in handen om de veiligheid te waarborgen totdat de dijk weer voldoet aan de eisen.

Grootschalige toepassing

In een eerder experiment is ook sensortechniek aangebracht in een bestaande dijk. In het project Livedijk Eemshaven werd 600 meter van de Westelijke schermdijk om de Eemshaven uitgerust met sensoren. BZ leidde dit project in opdracht van STOWA. In het project Livedijk XL gaat het om 20 kilometer dijk waarin sensortechniek wordt toegepast. Naast veiligheid leveren de sensoren een schat aan data over de toestand van dijken onder bepaalde omstandigheden.

De Handreiking Inspectie Waterkeringen wordt geschreven voor waterbeheerders om de inspectie van waterkeringen te optimaliseren. In opdracht van STOWA en Rijkswaterstaat werkt BZ samen met INFRAM en RPS BCC aan de totstandkoming van deze handreiking.

Rijkswaterstaat en STOWA hebben de afgelopen jaren gezamenlijk gewerkt aan de professionalisering van de inspectie van waterkeringen. De vergaarde kennis en inzichten worden in 2011 verzameld in een nieuwe versie van de Handreiking Inspectie Waterkeringen. De handreiking geeft een beknopt overzicht van de beschikbare kennis over faalmechanismen en toetsing van de keringen. Daarnaast biedt de handreiking een overzicht van de beschikbare inspectietechnieken. Door participatie in experimenten, praktijkproeven en pilotprojecten heeft BZ veel ervaring opgedaan met de toepassing van innovatieve inspectietechnieken van waterkeringen. Daarom heeft BZ de taak gekregen het technische deel van de handreiking te verzorgen en ontstane kennis te implementeren in de beheerpraktijk.

Toepassing van innovatieve inspectietechnieken

Nieuwe inspectietechnieken kunnen door middel van onder andere sensoren meer inzicht bieden in het gedrag en de toestand van een waterkering. Deze informatie is een goede aanvulling op de visuele inspectie van keringen en maakt een betere toetsing mogelijk. De nieuwe handreiking wordt een bundeling van kennis van: visuele inspectie en nieuwe inspectietechnieken en creëert een totaalplaatje. De inspecteur en beheerder van de waterkering krijgen zo beter inzicht in inspectiemogelijkheden.

In het noorden van de provincie Groningen ligt de westelijke schermdijk van de Eemshaven. In deze eerste ‘Livedijk’ van Nederland wordt de toepassing van sensortechniek getest. Het project is uitgevoerd door stichting IJkdijk, STOWA en Waterschap Noorderzijlvest. In opdracht van STOWA was BZ Innovatiemanagement initiator van het project, ontwikkelde het projectplan en voerde het projectmanagement.

Unieke dijk

De inspectie van dijken met sensoren levert voor waterbeheerders een aantal interessante voordelen op. Inspectie is op deze manier minder tijdrovend en levert actuele informatie. De westelijke schermdijk van de Eemshaven is de eerste dijk in Nederland waar sensortechniek wordt toegepast. De dijk is daarmee uniek in Nederland. En vooral omdat het project heeft aangetoond dat toepassing van sensoren in dijkinspectie mogelijk is.

Eerste in de serie van ‘Livedijken’

Het doel van de Livedijk Eemshaven was om te kijken hoe de sensoren werken in de praktijk. Want dat de sensoren werken onder gecontroleerde omstandigheden is al eerder aangetoond in een tweetal experimenten. Deze vonden plaats op de proeflocatie van Stichting IJkdijk en werden onder andere uitgevoerd door Deltares, TNO, Rijkswaterstaat, STOWA en BZ. Aan de hand van deze experimenten is een set sensortechnieken samengesteld die geschikt blijken om de een dijk te inspecteren. De Livedijk Eemshaven is de eerste in de serie van ‘Livedijken’. De bedoeling is namelijk om andere bestaande dijken ook uit te rusten met sensortechniek. Door in de ‘Livedijken’ langdurig en onder verschillende omstandigheden te meten, krijgen we meer inzicht in de toepassing van sensoren in de inspectie van bestaande dijken. De volgende stap is de realisatie van een systeem waarin de sterkte van de dijk actief kan worden gemeten en voorspeld.